Door digitalisering wordt de regierol van de nautische operator de komende jaren alleen maar groter. Op de lange termijn zal vergaande automatisering van processen tot een wezenlijke verandering van taken leiden. Dat was een belangrijke conclusie van een inspirerend seminar op woensdag 1 november in Wageningen. Meer dan 80 bezoekers namen deel aan het seminar ‘Nautisch operators in het digitale tijdperk’ van NNVO en MARIN.
Dagvoorzitter Hugo Ammerlaan, manager Maritime Operations bij MARIN, heette de deelnemers om 10.00 uur van harte welkom. Hij gaf een korte presentatie over MARIN en vertelde over het VTS-onderwijs dat hier van 1986 tot 2021 werd gegeven. De samenwerking tussen NNVO en MARIN gaat al heel wat jaren terug. In 1986, lang voordat NNVO werd opgericht, bouwde MARIN de eerste VTS-simulator in Nederland. Hiermee werd de fundering gelegd voor de samenwerking met NNVO om VTS-cursisten te trainen. Sinds 2021 heeft NNVO een eigen simulator in huis.
Digitale ontwikkelingen
Na het openingswoord ging Martijn Hage van Rijkswaterstaat in op digitale ontwikkelingen in het Europese scheepvaartdomein. Het project Digitalisation of Inland Waterways (DIWA), waarvan Nederland de trekker is, stond hierbij centraal. Binnen dit project is het online platform EuRIS opgezet, waar zoveel mogelijk digitale informatie bij elkaar wordt gebracht. Een mooie ontwikkeling, maar uit de reacties uit de zaal bleek dat dit nog weinig bekend is.
Martijn noemde ook een aantal interessante ontwikkelingen die het werk van de VTS-operator kunnen gaan raken. Denk hierbij aan Artificial Intelligence, dat in combinatie met een slimme camera heel snel kan inschatten wat er bijvoorbeeld gebeurt bij een drukke verkeersbrug. Maar ook het elektronisch melden is een belangrijke ontwikkeling. Tot slot wees hij op het belang van cyber security, want ook daarmee krijgen de operators te maken.
Innovatie voor luchtverkeersleiders
Vervolgens bracht Richard Winterberg van Luchtverkeersleiding Nederland een belangrijke innovatie voor luchtverkeersleiders op Schiphol onder de aandacht. Door tactische systeemondersteuning gaat de afhandeling van vliegtuigen sneller. Met behulp van data kan de ideale positie van een vliegtuig achter een ander vliegtuig bij het landen bepaald worden. Die positie wordt op het radarbeeld getoond en dat helpt de luchtverkeersleider om goede instructies aan de piloot te geven.
Hoewel luchtverkeerleiding een andere tak van sport is, was dit perspectief van buiten de nautische sector interessant en leerzaam. Richard deelde ook de geleerde lessen om een innovatie als deze tot een succes te maken, waarbij het vroegtijdig betrekken van de verkeersleiders in de implementatie cruciaal was.
Onderzoek onder binnenvaartschippers
Aansluitend presenteerden Colin Guiking van MARIN en Andreas Keller van NNVO een infographic van het huidige informatielandschap en gingen ze in op de rollen van VTS-operator en brug- en sluisoperator. Daarnaast maakten Colin en Andreas de resultaten bekend van het onlangs door NNVO en MARIN uitgevoerde onderzoek naar het gebruik van VTS en de huidige ervaringen met innovaties aan boord. Betrouwbaarheid van systemen blijkt hierbij een belangrijk issue. Een samenvatting van de resultaten van het onderzoek wordt op een later moment op de website van NNVO gepubliceerd.
Bekijk hier de tijdens het seminar getoonde video waarin drie schippers werd gevraagd naar hun mening over digitalisering in VHF-communicatie en het gebruik van informatie voor navigatie.
Interactieve brainstormsessies
Het middagprogramma werd voorgezeten door directeur Pieter Kuijt van NNVO. Als eerste stonden interactieve brainstormsessies op het programma waarbij de deelnemers in vijf groepen werden verdeeld. Zij kregen de opdracht te brainstormen over vijf specifieke onderwerpen onder leiding van moderators Hans Huisman, Colin Guiking, Nicole van Spronsen, Andreas Keller en Renée Rijkhoek. Onderwerpen die hierbij aan de orde kwamen: de informatiepositie aan boord en de toekomstige rol van VTS- en brug- en sluisoperators, maar bijvoorbeeld ook de gezamenlijke uitdagingen voor vaarwegbeheerders. Deze sessies leverden interessante inzichten op. Na afloop wisten de moderators die gesprekken vakkundig samen te vatten en aan de zaal te presenteren.
Poll onder de deelnemers
Tussen de sessies door kregen de deelnemers nog de mogelijkheid een poll in te vullen, die later op de middag onderwerp van gesprek was tijdens de paneldiscussie onder leiding van Pieter Kuijt. Uit de poll bleek onder meer dat de dertig respondenten verdeeld waren over de stelling: Nautische dienstverlening naar de scheepvaart moet streven naar volledige digitalisering om VHF-communiceren te minimaliseren. Hier was ongeveer de helft het mee eens en de andere helft het mee oneens. Over deze stelling waren de respondenten het wel met elkaar eens: VTS-autoriteiten zullen meer moeten samenwerken om gezamenlijke uitdagingen ten aanzien van digitalisering en automatisering op te pakken.
Boeiende paneldiscussie
Panelleden Jelmer de Lange van Rijkswaterstaat, Harold Roosenboom van Port of Rotterdam, Ronald Versloot, tot voor kort schipper en Andreas Keller van NNVO gingen met elkaar in discussie over deze stellingen. Ook was er ruimte voor vragen vanuit de zaal, waar de deelnemers gretig gebruik van maakten. Het werd een boeiend gesprek. Zo kwam naar voren dat de samenwerking tussen VTS-autoriteiten al een proces is dat loopt, maar dat altijd beter kan. Ook werd duidelijk dat we in een overgangssituatie zitten naar een nieuw digitaal tijdperk. Hoe die wereld er precies uit gaat zien, is nu nog niet duidelijk. Wel is de verwachting dat de rol van VTS-operator hierin de komende jaren steviger zal worden. Tegelijkertijd is het een uitdaging om het vak aantrekkelijk te houden in een krappe arbeidsmarkt. Ook is de vraag wat dit betekent voor de VTS-opleiding. NNVO evalueert de opleiding de komende maanden en neemt de inzichten die dit seminar heeft opgeleverd, daarin mee.
Met de afsluitende netwerkborrel kwam een einde aan een inspirerend seminar. NNVO en MARIN willen gezamenlijk aan de slag met een aantal vervolgacties voor een verdere verdieping van het onderwerp. Daarover later meer.
Foto’s: MARIN/Louis van den Dries, Chris Piepers
Meer informatie over dit seminar
