Veel van onze cursussen worden momenteel online aangeboden. Soms best even omschakelen. Want hoe kun je de veelheid aan complexe cognitieve, emotionele en gedragsmatige interacties die ‘normaal’ fysiek plaatsvinden, plotseling omzetten naar een online variant? Je zult merken dat sommige activiteiten niet meer mogelijk zijn, terwijl andere juist gemakkelijker zijn uit te voeren. In dit artikel geven we je vijf praktische tips om jouw online les te versterken.

Een van de belangrijkste vragen rondom online lesgeven is hoe we de theoretische cursusinhoud interactief en boeiend kunnen overbrengen. Je wilt dat jouw cursisten betrokken zijn bij de lesstof en ook nog begrijpen waar je het over hebt. Hoe pak je dit aan? Om te beginnen is het belangrijk te beseffen dat leren een complexe aangelegenheid is en niet enkel gaat over het overbrengen van kennis.

Op een normale werkdag communiceer je met anderen, neem je beslissingen en krijg je verantwoordelijkheid. Om de echte wereld zo veel mogelijk overeen te laten komen met de kennis die je wilt overbrengen, probeer je als docent rekening te houden met de toepassing van deze activiteiten. Dat betekent dat jouw rol als docent hetzelfde is als bij een face-to-face les: begeleiden, informeren, leiden, faciliteren, adviseren en empathie tonen. Het is de uitdaging dit te doen met behulp van technologie.

Tip 1: Maak kennis met elkaar
Leren heeft een sterke sociaal-emotionele component. Cursisten hebben elkaar en jou nodig. Begin de cursus daarom met het leren kennen van elkaar. Door tijd te besteden aan een kennismaking bouw jij met de cursisten een band op. En dat heeft een positieve uitwerking op de rest van de cursus. Start bijvoorbeeld met een voorstelrondje, waarin cursisten vertellen wie ze zijn, wat hun werkervaring is en wat ze verwachten van de cursus.

Tip 2: Creëer mogelijkheden voor interactie
Verwerk tijdens elke cursusdag een activiteit die de samenwerking van cursisten vereist, want dit vergroot de betrokkenheid tijdens de cursus. Bovendien doet de cursist actiever mee en dut niet in. Gebruik hiervoor de Breakout Rooms in Zoom, waarbij je de groep in kleine subgroepen uiteen kan laten gaan om samen te werken. In deze subgroepen kunnen cursisten met elkaar discussiëren, iets voorbereiden of overleggen. NNVO heeft voor het gebruik van de Breakout Rooms een handleiding beschikbaar, die je als het goed is al eerder hebt ontvangen.

Daarnaast zijn er heel wat tools die je kunt inzetten om de interactie te stimuleren: van simpele quizzen en online ‘tussendoor’ toetsen tot instructievideo’s om op alternatieve wijze de lesstof aantrekkelijk te maken. Er zijn dus verschillende tools in ‘onderwijsland’ om jouw lessen nog afwisselender te maken. Kijk bijvoorbeeld eens op deze website. 

Tip 3: Houd het kort en las voldoende pauzes in
De cursus die je voorheen klassikaal gaf, kan je niet een-op-een kopiëren naar een online variant. Online is de communicatie langzamer en ligt afleiding op de loer. Je instructie moet daarom kort en bondig zijn. Ook kun je tijdens een digitale les minder lesstof behandelen dan tijdens een fysieke les. Plan regelmatig een korte pauze in: minimaal 10 minuten per uur, zodat cursisten in deze tijd de ruimte krijgen om afleiding te zoeken. NNVO heeft hiermee rekening gehouden in het lesplan.

Tip 4: Zorg voor duidelijke afspraken tijdens de online les
Om de online les zo structureel mogelijk te laten verlopen, is het van belang om afspraken te maken hoe jouw les georganiseerd is. Spreek je bijvoorbeeld af dat cursisten hun vragen bewaren voor een apart ‘vragenrondje’? Of mogen zij gelijk hun vragen op jou afvuren tijdens de theorieoverdracht? Je kan ook vragen behandelen via de chatfunctie in Zoom. Denk tevens aan afspraken over het gebruik van de camera en de ‘muteknop’. Als cursisten hun muteknop aanzetten tijdens de theorieoverdracht, voorkomt dat een hoop ruis op de achtergrond. En wil jij bijvoorbeeld iedereen kunnen zien tijdens jouw theorieoverdracht? Ontdek vooral wat voor jou werkt.

Tip 5: Bereid je goed voor
Als docent heb je tijd nodig om vertrouwd te raken met de technologie en communicatie bij online lesgeven, maar ook als het gaat om samenwerking en interactie tussen cursisten. Besteed dus voldoende tijd aan het voorbereiden van de cursussen, aangezien online lesgeven een andere voorbereiding vereist dan bij een fysieke variant. Oefen, experimenteer en probeer het opnieuw als iets niet goed werkt. Uiteraard helpen de onderwijskundigen van NNVO jou graag bij het beantwoorden van onduidelijkheden of tijdens de experimentatiefase.

Net als jij hebben onze cursisten ook voorbereiding en begeleiding nodig om de vereisten en beperkingen van online communicatie te begrijpen. Geef daarom bij aanvang van de cursus een algemene oriëntatie over online leren, over de specifieke cursus en hun rol daarin als cursist. Leg bijvoorbeeld uit hoe ze door de online omgeving kunnen navigeren, opdrachten kunnen maken, bestanden moeten uploaden en kunnen deelnemen aan samenwerkingsopdrachten. Veel cursisten ervaren het als plezierig wanneer bij aanvang van de cursus een agenda gedeeld wordt. Cursisten weten dan wat ze kunnen verwachten.

Ontdek het zelf
Zo zie je maar: de manier waarop jij je les online vormgeeft, is niet vastomlijnd en kan van dag tot dag verschillen. Ontdek zelf de wereld van online lesgeven en zie welke mogelijkheden er in het verschiet liggen. Zo heeft de Open Universiteit een interessante website opgezet, neem eens een kijkje op: https://youlearn.ou.nl/web/hulp-bij-online-onderwijs/cursussen

Lees ook de blog van docent Mario Querido over het geven van online trainingen: Online trainingen: vijf tips van Mario Querido.